ΠΟΛΥΚΥΚΛΙΚΟΙ ΑΡΩΜΑΤΙΚΟΙ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ

ΝΟΜΟΘΕΤΗΜΑΤΑ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ: Περιορισμός των Πολυκυκλικών Αρωματικών Υδρογονανθρακων

Σε συνέχεια της οδηγίας για την Γενική Ασφάλεια Προϊοντων, το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο και το συμβούλιο της ΕΕ εξέδωσε τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ 1907/2006 για την καταχώρηση, την αξιολόγηση, την αδειοδότηση και τους περιορισμούς των χημικών προϊόντων (REACH).  Σκοπός του κανονισμού είναι να εξασφαλιστεί ένα υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας του ανθρώπου και του περιβάλλοντος.
Ο κανονισμός ορίζει ειδικά καθήκοντα και υποχρεώσεις σχετικά με παρασκευαστές, εισαγωγείς και μεταγενέστερους χρήστες ουσιών υπό καθαρή μορφή, σε παρασκευάσματα ή σε αντικείμενα. Βασίζεται στην αρχή ότι η βιομηχανία θα πρέπει να παρασκευάζει, εισάγει ή χρησιμοποιεί ουσίες ή να τις διαθέτει στην αγορά με την ευθύνη και τη μέριμνα που απαιτούνται για να διασφαλίζεται ότι, υπό ευλόγως προβλέψιμες συνθήκες, δεν βλάπτεται η υγεία του ανθρώπου και το περιβάλλον. Ο κανονισμός αντικαθιστά την οδηγία 76/769/EΟΚ, την οδηγία 91/155/ΕΟΚ της Επιτροπής, την οδηγία 93/67/ΕΟΚ της Επιτροπής, την οδηγία 93/105/ΕΟΚ της Επιτροπής, την οδηγία 2000/21/ΕΚ της Επιτροπής, τον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 793/93 και τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1488/94 της Επιτροπής.

Στο παράρτημα XVIΙ, ονοματίζονται οι ουσίες, οι ομάδες ουσιών ή τα παρασκευάσματα καθώς και οι όροι περιορισμού αυτών. Η καταχώρηση 50 αφορά στους Πολυκυκλικούς Αρωματικούς Υδρογονάνθρακες


Ονομασία της ουσίας, των ομάδων ουσιών ή του παρασκευάσματος

Όροι περιορισμού
50γ. Πολυκυκλικοί Αρωματικοί Υδρογονάνθρακες (PAH)
1. Τα έλαια αραίωσης δεν διατίθενται στην
αγορά και ούτε χρησιμοποιούνται για την παρα-
γωγή ελαστικών επισώτρων ή τμημάτων αυτών,
εφόσον περιέχουν:
— πάνω από 1 mg/Η, Κg BaP, ή
— πάνω από 10 mg/Η, Κg του συνόλου
όλων των καταγεγραμμένων PAH.
Τα όρια αυτά θεωρείται ότι τηρούνται, εάν το
εκχύλισμα πολυκυκλικών αρωματικών ουσιών
(PCA) είναι λιγότερο από 3 % κατά μάζα,
μετρούμενο με το πρότυπο IP 346. 1998 του
Ινστιτούτου Πετρελαίου (προσδιορισμός PCA
σε μη χρησιμοποιημένα λιπαντικά έλαια και
απασφαλτωμένα κλάσματα πετρελαίου —
μέθοδος εκχυλίσματος διμεθυλικού θειοξει-
δίου), υπό την προϋπόθεση ότι η συμμόρφωση
με τις οριακές τιμές BaP και των καταγεγραμ-
μένων PAH, καθώς και ο συσχετισμός των
μετρουμένων τιμών με το εκχύλισμα PCA,
ελέγχεται από τον παραγωγό ή τον εισαγωγέα
κάθε έξι μήνες ή μετά από κάθε σημαντική
αλλαγή λειτουργίας, όποιο από τα δύο επέρχε-
ται προγενέστερα.
2. Επιπλέον, τα ελαστικά επίσωτρα και τα
πέλματα προς αναγόμωση που παράγονται
μετά την 1η Ιανουαρίου 2010 δεν μπορούν να
διατίθενται στην αγορά, εφόσον περιέχουν
έλαια αραίωσης που υπερβαίνουν τα όρια τα
οποία καθορίζονται στην παράγραφο 1.
Τα όρια αυτά θεωρείται ότι τηρούνται, εάν τα
μείγματα βουλκανισμένου καουτσούκ δεν υπερ-
βαίνουν το όριο του 0,35 % Bay protons,
μετρούμενα και υπολογιζόμενα με το πρότυπο
ISO 21461 (καουτσούκ βουλκανισμένο — προ-
σδιορισμός του αρωματικού χαρακτήρα του
ελαίου στα μείγματα βουλκανισμένου καου-
τσούκ).
3. Κατά παρέκκλιση, η παράγραφος 2 δεν
ισχύει για αναγομωμένα ελαστικά επίσωτρα,
εάν το πέλμα τους δεν περιέχει έλαια αραίωσης
που υπερβαίνουν τα όρια που αναφέρονται
στην παράγραφο 1.
4. Τα κράτη μέλη πρέπει να εφαρμόζουν τα
ανωτέρω μέτρα από την 1η Ιανουαρίου 2010.
1. Βενζο(α)πυρένιο (ΒaΡ)
CAS αριθ. 50-32-8
2. Βενζο(a)πυρένιο (BaΡ)
CAS αριθ. 192-97-2

3. Βενζο(a)ανθρακένιο (BaA)
CAS αριθ. 56-55-3

4. Χρυσένιο (CHR)
CAS αριθ. 218-01-9

5. Βενζο[b]φλουορανθένιο (BbFA)
CAS αριθ. 205-99-

6. Βενζο(j)φθορανθένιο (BjFA)
CAS αριθ. 205-82-3

7. Βενζο(Η, Κ)φθορανθένιο (BΗ, ΚFA)
CAS αριθ. 207-08-9

8. Διβενζο(α, η)ανθρακένιο (DBAhA)
CAS αριθ. 53-70-3

Η καταχώρηση 50 του παραρτήματος του κανονισμού 1907/2006/ΕΚ περιορίζει την παρουσία ΠΑΥ σε έλαια αραίωσης που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή ελαστικών.
Ωστόσο, η ευρωπαϊκή επιτροπή το 2013, εξέταζοντας στοιχεία που προσκόμισε η Γερμανία ότι αντικείμενα που περιέχουν ΠΑΥ ενδέχεται να εγκυμονούν κινδύνους για την υγεία των καταναλωτών έπειτα από κατάποση ή απορρόφηση μέσω δέρματος και σε μερικές περιπτώσεις, εισπνοή, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο κίνδυνος αυτός είναι υπαρκτός και ότι ο περιορισμός των ΠΑΥ στα αντικείμενα θα τον μείωνε. Για να προστατευτεί η υγεία των καταναλωτών, θεσπίστηκαν όρια για την περιεκτικότητα σε ΠΑΥ των προσβάσιμων πλαστικών ή ελαστικών μερών των αντικειμένων. Επιπλέον, απαγορεύτηκε η διάθεση στην αγόρα αντικειμένων που περιέχουν οποιονδηπότε ΠΑΥ σε συγκεντρώσεις μεγαλύτερες από 1 mg/kg στα εν λόγω μέρη.
Επειδή τα παιδιά αποτελούν ευάλωτη ομάδα πληθυσμού, καθορίστηκε χαμηλότερη οριακή τιμή και απαγορεύτηκε η διάθεση στην αγορά παιδικών παιχνιδιών και ειδών που περιέχουν ΠΑΥ σε συγκεντρώσεις μεγαλύτερες από 0,5 mg/kg στα προσβάσιμα πλαστικά ή ελαστικά μέρη τους. Ο περιορισμός αυτός εφαρμόζεται μόνο στα μέρη που έρχονται σε άμεση, καθώς και παρατεταμένη ή σύντομη επαναλαμβανόμενη επαφή με το ανθρώπινο δέρμα ή τη στοματική κοιλότητα υπό κανονικές ή εύλογα προβλέψιμες συνθήκες χρήσης.
Ο κανονισμός 1272/2013/ΕΕ που εξέδωσε η Ευρωπαικη επιτροπή τροποποιεί το παράρτημα XVIΙ του κανονισμού 1907/2006/ΕΚ. Ο νέος κανονισμός εφαρμόζεται από τις 27 Δεκεμβρίου 2015, είναι δεσμευτικός ως προς όλα τα μέρη του και ισχύει σε κάθε κράτος μέλος.
Στο παράρτημα XVII του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1907/2006, στη στήλη 2 της καταχώρησης 50, προστίθενται οι ακόλουθες παράγραφοι 5, 6, 7 και 8:


5. Τα αντικείμενα δεν πρέπει να διατίθενται στην αγορά προς πώληση στο ευρύ κοινό, αν οποιοδήποτε από τα ελαστικά ή πλαστικά συστατικά τους που έρχεται σε άμεση, καθώς και παρατεταμένη ή σύντομη επαναλαμβανόμενη επαφή με το ανθρώπινο δέρμα ή τη στοματική κοιλότητα υπό κανονικές ή εύλογα προβλέψιμες συνθήκες χρήσης περιέχει οποιονδήποτε από τους καταγεγραμμένους ΠΑΥ σε ποσότητα μεγαλύτερη από 1 mg/kg (0,0001 % κατά βάρος του εν λόγω συστατικού). Στα αντικείμενα αυτά περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων:
— αθλητικός εξοπλισμός, όπως ποδήλατα, μπαστούνια του γκολφ, ρακέτες,
— οικιακά σκεύη, καροτσάκια, περιπατητήρες,
— εργαλεία για οικιακή χρήση,
— ρούχα, παπούτσια, γάντια και αθλητικά ρούχα,
— λουράκια ρολογιών, περικάρπια, προσωπίδες, ταινίες για το κεφάλι.
6. Παιχνίδια, συμπεριλαμβανομένων των παιχνιδιών δραστηριοτήτων, και είδη παιδικής φροντίδας δεν πρέπει να διατίθενται στην αγορά αν οποιοδήποτε από τα ελαστικά ή πλαστικά μέρη τους που έρχονται σε άμεση, καθώς και παρατεταμένη ή σύντομη επαναλαμβανόμενη επαφή με το ανθρώπινο δέρμα ή τη στοματική κοιλότητα, υπό κανονικές ή εύλογα προβλέψιμες συνθήκες χρήσης, περιέχει οποιονδήποτε από τους καταγεγραμμένους ΠΑΥ σε ποσότητα μεγαλύτερη από 0,5 mg/kg (0,00005 % κατά βάρος του συγκεκριμένου μέρους).
7. Κατά παρέκκλιση από τις παραγράφους 5 και 6, οι εν λόγω παράγραφοι δεν εφαρμόζονται στα αντικείμενα που διατίθενται στην αγορά για πρώτη φορά πριν από τις 27 Δεκεμβρίου 2015.
8. Έως τις 27 Δεκεμβρίου 2017, η Επιτροπή θα επανεξετάσει τις οριακές τιμές που αναφέρονται στις παραγράφους 5 και 6 με βάση νέα επιστημονικά στοιχεία —όπως τη μετανάστευση ΠΑΥ από τα αντικείμενα που αναφέρονται στο εν λόγω σημείο και πληροφορίες σχετικά με εναλλακτικές πρώτες ύλες— και, αν κρίνεται σκόπιμο, θα τροποποιήσει τις εν λόγω παραγράφους ανάλογα.

ΜΕΘΟΔΟΣ ΔΟΚΙΜΗΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΠΑΥ: Το πρότυπο ΕΝ 16143:2013

Κατα τη χρονική στιγμή έγκρισης του περιορισμού των 8 καταγεγραμμένων ΠΑΥ δεν υπήρχαν εναρμονισμένες μέθοδοι δοκιμής για τον προσδιορισμό της συγκεκριμένης συγκεντρωσης τους. Χρησημοποιούταν η μέθοδος IP 346:1998, η οποία δεν αφορά ειδικά τους οχτώ καταγεγραμμένους ΠΑΥ.  Η Ευρωπαική Επιτροπή προσέφυγε στην Ευρωπαική επιτροπή τυποποίησης CEN για την ανάπτυξη μιας πιο συγκεκριμένης μεθόδου. Η νέα πρότυπη μέθοδος εγκρίθηκε και δημοσιεύτηκε από την CEN ως ΕΝ 16143:2013(Προϊόντα πετρελαίου — Προσδιορισμός περιεκτικότητας βενζο[a]πυρενίου (BaP) και επιλεγμένων πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων (PAHs) σε έλαια αραίωσης — Διαδικασία με χρήση διπλού καθαρισμού LC και ανάλυσης GC/MS).

Με την έκδοση του κανονισμού 2015/326/ΕΕ, αντικαθίσταται η παραπομπή στη μέθοδο IP 346:1998 με το νέο πρότυπο EN 16143:2013 ως μέθοδος αναφοράς για τον προσδιορισμό της συμμόρφωσης των ελαίων αραίωσης,
στην καταχώριση 50 στήλη 2 παράγραφος 1, το δεύτερο εδάφιο αντικαθίσταται από τα ακόλουθα εδάφια:

Το πρότυπο EN 16143:2013 (προϊόντα πετρελαίου — Προσδιορισμός της περιεκτικότητας βενζο[a]πυρενίου (BaP) και επιλεγμένων πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων (ΡΑΗs) σε έλαια αραίωσης — διαδικασία με χρήση διπλού καθαρισμού LC και ανάλυσης GC/MS) χρησιμοποιείται ως μέθοδος δοκιμής για να αποδειχτεί η συμμόρφωση με τα όρια που αναφέρονται στο πρώτο εδάφιο.
Οι οριακές τιμές που αναφέρονται στο πρώτο εδάφιο θεωρείται ότι τηρούνται έως τις 23 Σεπτεμβρίου 2016, εάν το εκχύλισμα πολυκυκλικών αρωματικών ουσιών (PCA) είναι λιγότερο από 3 % κατά βάρος, μετρούμενο με το πρότυπο IP346: 1998 του Ινστιτούτου Πετρελαίου (προσδιορισμός PCA σε μη χρησιμοποιημένα λιπαντικά έλαια και απασφαλτωμένα κλάσματα πετρελαίου μέθοδος εκχυλίσματος διμεθυλικού θειοξειδίου), υπό την προϋπόθεση ότι η συμμόρφωση με τα όρια του BaP και των καταγεγραμμένων PAHs, καθώς και ο συσχετισμός των μετρουμένων τιμών με το εκχύλισμα PCA, μετράται από τον παραγωγό ή τον εισαγωγέα κάθε έξι μήνες ή ύστερα από κάθε σημαντική αλλαγή λειτουργίας, όποιο από τα δύο προηγηθεί

ΕΘΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ: Η εφαρμογή στις παιδικές χαρές

Στην Ελλάδα το ΠΔ 445/83 (ΦΕΚ 166/Α/17-11-83) και οι τροποποιητικές του προσαρμόζουν την εθνική νομοθεσία με την ενωσιακή. Οι διατάξεις του Π.∆. αναφέρονται στον περιορισµό της κυκλοφορίας στην αγορά και της χρήσης των επικίνδυνων ουσιών και παρασκευασµάτων που περιλαµβάνονται στον κατάλογο του Παραρτήµατος της Οδηγίας του Συµβουλίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων 76/769/ΕΟΚ. Οι παραπάνω περιορισµοί δεν εφαρµόζονται μόνο κατά την διάθεση στην αγορά ή κατά την χρησιµοποίηση των ουσιών και παρασκευασµάτων αυτών που προορίζονται για σκοπούς αναλυτικούς, έρευνας και ανάπτυξης. Μάλιστα απειλούνται με πρόστιμα και τιμωρούνται με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών οι παραβάτες των διατάξεων του ΠΔ.
Οσόν αφορά στον καθορισμό των προϋποθέσεων και των τεχνικών προδιαγραφών για την κατασκευή και τη λειτουργία των παιδικών χαρών των Δήμων και των Κοινοτήτων, η ΥΑ 28492/2009 καθώς και η τροποιητική της 27934/2014 στο άρθρο 4 ορίζουν ότι οι επιφάνειες πτώσης πρέπει να πληρούν τις προδιαγραφές της σειράς των προτύπων ΕΛΟΤ ΕΝ 1176-1, ΕΛΟΤ ΕΝ 1177 και ΕΛΟΤ ΕΝ 71-3.
Στο πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ 1176-1:2008 Εξοπλισµός Παιχνιδότοπων. Μέρος 1: Γενικές απαιτήσεις ασφάλειας και µέθοδοι δοκιµής, Παρ.4.1.6 Επικίνδυνες ουσίες αναφέρεται ότι δεν πρέπει να χρησημοποιούνται επικινδυνες ουσίες σε εξοπλισμό παιχνιδότοπων που μπορεί να προκαλέσουν δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία των χρηστών. Επιπλέον, εφιστάται η προσοχή στις διατάξεις της οδηγίας επικίνδυνων ουσιών 76/769/ΕΕ και των διαδοχικών τροποποιήσεών της.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1
Νομοθετήματα στα οποία παραπέμπει η μέλετη


ΟΔΗΓΙΑ 2001/95/ΕΚ της 3ης Δεκεμβρίου 2001
για τη γενική ασφάλεια των προϊόντων
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΚ) αριθ. 1907/2006 ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ
ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
της 18ης Δεκεμβρίου 2006 για την καταχώριση, την αξιολόγηση, την αδειοδότηση και τους περιορισμούς των χημικών προϊόντων (REACH) και για την ίδρυση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Χημικών Προϊόντων καθώς και για την τροποποίηση της οδηγίας 1999/45/ΕΚ και για κατάργηση του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 793/93 του Συμβουλίου και του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1488/94 της Επιτροπής καθώς και της οδηγίας 76/769/ΕΟΚ του Συμβουλίου και των οδηγιών της Επιτροπής 91/155/ΕΟΚ, 93/67/ΕΟΚ, 93/105/ΕΚ και 2000/21/ΕΚ
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) αριθ. 1272/2013 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ
της 6ης Δεκεμβρίου 2013
σχετικά με την τροποποίηση του παραρτήματος XVII του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1907/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την καταχώριση, την αξιολόγηση, την αδειοδότηση και τους περιορισμούς των χημικών προϊόντων (REACH) όσον αφορά τους πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) 2015/326 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ
της 2ας Μαρτίου 2015
σχετικά με την τροποποίηση του παραρτήματος XVII του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1907/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την καταχώριση, την αξιολόγηση, την αδειοδότηση και τους περιορισμούς των χημικών προϊόντων (REACH) όσον αφορά τους πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες και τις φθαλικές ενώσεις
ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ: Αριθμ. 445/83
Περιορισμοί θέσης σε κυκλοφορία και χρήσης μερικών επικίνδυνων ουσιών και παρασκευασμάτων σε συμμόρφωση με τις οδηγίες του Συμβουλίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων 76/769/ΕΟΚ και 79/663/ΕΟΚ (ΦΕΚ 166/Α/17-11-83)
ΥΑ Αριθμ. 28492/09
Καθορισμός των προϋποθέσεων και των τεχνικών προδιαγραφών για την κατασκευή και τη λειτουργία των παιδικών χαρών των Δήμων και των Κοινοτήτων, τα όργανα και η διαδικασία αδειοδότησης και ελέγχου τους, τη διαδικασία συντήρησης αυτών, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια (ΦΕΚ 931/Β/18-5-09)
ΕΛΟΤ ΕΝ 1176-1:2008 Εξοπλισµός Παιχνιδότοπων. Μέρος 1: Γενικές απαιτήσεις ασφάλειας και µέθοδοι δοκιµής